مدرسه علميه الزهرا مياندوآب

چرا اهل سنت در كتب خود به عمر و ابوبكر و عثمان (رضی الله) ولی به علی ـ علیه السلام ـ (كرم الله وجهه) خطاب می كنند.

پاسخ از مرکز پاسخگوئی حوزه:

یكی از افتخارات بی نظیری كه برای حضرت علی ـ علیه السلام ـ در تاریخ ثبت شده است پیشگامی او در اسلام و ایمان بود، او كه در خانة كعبه تولّد یافت و در خانة وحی و دامان معلّم بشریت پرورش یافت، پیش از آنكه عبادت بت ها را بیاموزد پرستش خدای یگانه را از محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ آموخت و در سنّ ده سالگی اسلام دیرینة خود را اظهار نمود.

تولد، تفكر،تعقّل علی ـ علیه السلام ـ با اسلام شروع شد روح طاهر و ضمیر صاف و شفاف آن حضرت ـ علیه السلام ـ از یكسو و از سوی دیگر الفتی كه از زمان كودكی با پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ مربّی خود یافته بود عقل و فكر و جان و دل او ـ علیه السلام ـ را در اختیار محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ و دعوت الهی قرار داد.

بدین ترتیب دین جدید سراسر وجدان قلب و عقل علی ـ علیه السلام ـ را تسخیر كرد و چون اثری از عقاید باطل و بت پرستی در روح و فكر او نبود تا با اعتقادات پاكش معارضه كند لذا در همان لحظه نخست كه اسلام عرضه شد ایمان آورد و تا آخر بر ایمان راسخ خود باقی ماند.

حضرت علی ـ علیه السلام ـ در ضمن روایتی می فرمایند: وُلِدتُ علی الفطرة(1)، من برفطرت الهی متولد شدم.منظور امام از این جمله چیست؟ بدون شك منظور امام این نیست كه اساس آفرینش من بر فطرت توحید بوده است زیرا این موضوع اختصاص به آن حضرت ندارد بلكه هر انسانی با فطرت پاك توحیدی متولّد می شود به نظر می رسد منظور امام از این جمله این است كه یعنی حضرت از آغاز تولّد در خانواده ای رشد نمود كه در آن بت پرستی راه نداشته است چون پدر و مادر حضرت موّحد بودند(2)ضمن آنكه از همان دوران كودكی به خانه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ راه یافت و در دامن مربّی بشریت تربیت شد و از نورانیت و معنویت و خداپرستی آن رهبر بزرگ اسلام بهره كامل گرفت و درس خداشناسی آموخت از این رو لحظه ای به شرك و بت پرستی نیالود برخلاف صحابه دیگر رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ كه اول بت پرست بودند و بعد مسلمان شدند از این رو بسیاری از بزرگان و صحابه بر این حقیقت كه علی ـ علیه السلام ـ قبل از اسلام موحّد بوده و ضمیر پاكش لحظه ای به شرك و كفر نیالوده است گواهی داده اند.ابن عباس می گوید: به خدا قسم به جز علی بن ابی طالب –علیه السلام- هیچ بنده ای به خدا ایمان نیاورد مگر آنكه بت پرست بود، زیرا او در حالی ایمان آورد كه هیچ گاه بتی را سجده نكرده بود.(3)

یكی از بزرگان در این باره می گوید: آنچه من دربارة اسلام علی ـ علیه السلام ـ می گویم این است كه علی ـ علیه السلام ـ بر فطرت اسلام متولد شد زیرا او از طفولیت تحت تربیت حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ و در خانة آن حضرت بود و خداوند او را و هر كس را كه در خانة او بود از شرك و گمراهی جاهلیت مصون نگاه داشت.(4)

علّامه مقریزی از علمای اهل سنّت در این باره می نویسد:
علی ـ علیه السلام ـ مشرك نبوده است تا به اسلام فراخوانده شود بلكه او قبل از بعثت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ در خانة آن حضرت بود و در تمام حالات تابع حضرت بود بنابراین او از روز نخست مسلمان بوده است.(5)

از این رو وقتی به كتب اهل سنت مراجعه می كنیم مشاهده می كنیم كه برای حضرت علی ـ علیه السلام ـ غالباً از كلمه كرّم الله وجهه و برای سایر صحابه از كلمة رضی الله عنه و أرضاه استفاده می كنند و علّت آن همان است كه ذكر شد یعنی با این كلمه می خواهند بگویند كه حضرت علی ـ علیه السلام ـ از روز اول مسلمان بوده و بر هیچ بتی سجده نكرده است لذا خداوند پیشانی او را مورد كرامت و تكریم خود قرار داده است.

ابن شاذان در این باره می نویسد: علی ـ علیه السلام ـ اولین كسی است از صحابه كه اسلام آورد و برای هیچ بتی سجده نكرد تا اینكه لقب كرّم الله وجهه به او اختصاص یافت.(6)

دكتر محمد بیوتی مهران استاد دانشكدة شریعت در مكه می نویسد:
علی ـ علیه السلام ـ به تاریكی های دوران جاهلیت كه عبادت بتها و پیروی از هواهای نفسانی بود گرفتار نشد و روایات دلالت دارند بر اینكه علی ـ علیه السلام ـ هرگز مشرك نبوده است و به خداوند كفر نورزیده است و منظور از كافر نشدن علی ـ علیه السلام ـ این است كه یعنی هرگز بتی را سجده نكرده است.(7)

استاد احمد حسن باقوری وزیر اوقاف مصر می نویسد: اختصاص امام علی ـ علیه السلام ـ از بین صحابه به كلمة كرّم الله وجهه به جهت آن است كه او هرگز بر هیچ بتی سجده نكرده است.(8)

استاد عباس محمود عقّاد می نویسد: به طور مسلّم, علی ـ علیه السلام ـ بر غیر اسلام متولّد نشد زیرا او تنها كسی بود كه دو چشمش را بر اسلام باز نمود و هرگز شناختی از عبادت بت ها نداشت.(9)

دكتر محمد عبده یمانی می نویسد: علی بن ابیطالب ـ علیه السلام ـ همسر فاطمه صاحب مجد ویقین دختر بهترین فرستادگان خدا ـ كرّم الله وجهه ـ كسی كه برای هیچ بتی تواضع و فروتنی نكرده است.(10)

خلاصه كلام اینكه به شهادت تاریخ و نقل صحابه(11) و اعتراف بزرگان اهل سنّت حضرت علی ـ علیه السلام ـ هیچ گاه بر بتی سجده نكرد و از این رو به او لقب كرم الله وجهه دادند ولی نسبت به خلفا و صحابة دیگر از آنجا كه سابقه بت پرستی داشته اند به آنها رضی الله عنه می گویند بدین معنا كه شاید خداوند گذشته آنان را مورد عفو و گذشت خود قرار داده و از آنان راضی شود.

پاورقی:

1. نهج البلاغة، ترجمه سید جعفر شهیدی، خطبه 57، صفحه 47، نشر انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ چهارم، 1372.
2. برای اطلاع از ایمان مادر حضرت رجوع كنید به فضل الله كمپانی، علی كیست؟ صفحه 5، نشر دارالكتب الاسلامیه تهران، چاپ هجدهم، 1376، و ایمان ابوطالب رجوع كنید به مظهر ولایت سید اصغر ناظم زاده، صفحه 45 تا 84، نشر دفتر تبلیغات اسلامی قم، چاپ دوّم.، 1376.
3. مناقب ابن شهر آشوب، جلد 2، صفحه 8، به نقل از مظهر ولایت، ص 138 و شبهای پیشاور، ص 397.
4. عبدالكریم خطیب، علی بن ابیطالب بقیّة النبوّة و خاتم الخلافة به نقل از سید اصغر ناظم زاده، مظهر ولایت، صفحه 155.
5. محمد باقر صدر، حیاة امیرالمؤمنین فی عهد النبی ـ صلی الله علیه و آله ـ ، صفحه 66، نشر شریف الرضی، چاپ اول، 1415 ه.ق.
6. ابوالحسن محمد بن احمد قمّی، معروف به ابن شاذان، فضائل امیر المؤمنین علی بن ابی طالب، صفحه 9، نشر دارالبلاغة لبنان، چاپ اول 1407.
7. محمد بیوتی مهران، علی بن ابی طالب، صفحه 50 و 51، بی تا، چاپ دوم 1419.
8. علی اصغر رضوانی، غدیرشناسی و پاسخ به شبهات، صفحه 63، نشرمجمع جهانی اهل بیت ـ علیهم السلام ـ .
9. عبقریّة الامام علی ـ علیه السلام ـ (همان)، و سید اصغر ناظم زاده، حیاة امیرالمؤمنین. صفحه 17، نشر كوثر ولایت قم، جلد اول، 1419.
10. رجوع كنید به مظهر ولایت، صفحه 146 تا 149.
11. محمد عبده، علّموا اولاوكم محبة آل بیت النبی، ص 101. به نقل از از غدیر شناسی، ص 63.