آشنایی با اماکنی در رابطه با عاشورا
روضه الحسين
به حرم سيدالشهدا (ع) در كربلا روضه الحسين ميگويند. زيرا حرم هر يك از امامان و پيشوايان ديني، باغي از باغهاي بهشت است.
زينبيه
به اماكني كه منسوب به حضرت زينب (س) باشد، زينبيه ميگويند. مرقد مطهر حضرت زينب (س) در شهر دمشق نيز به زينبيه معروف است. همچنين به مكانهاي برپايي مجالس عزاداري براي بانوان نيز زينبيه ميگويند.
شراف
در اين منطقه، امام با لشكر حر بن رياحي برخورد كردند در حاليكه آنان بسيار تشنه بودند. حضرت به ياران خود دستور دادند از آبي كه به همراه دارند لشكر حر و اسبهاي آنان را سيراب سازند. اين منطقه پر از آب و درخت بوده و حر بن رياحي در اين مكان راه را بر امام حسين (ع) و يارانش بست. در نتيجه امام ناچار شد شب را در اين محل بماند. شراف نام مردي بوده كه در اين محل چشمههاي پر آبي ساخته بود . اين منزل نزديك به كربلا است .
فرات
نهر مقدس و با فضيلتي در سرزمين كربلاست كه ميگويند دو ناوداني از بهشت بر آن ميريزد. در روايات آمده اگر كام هر كودكي را با آب فرات بردارند، از دوستدار اهل بيت ميشود. غسل كردن در اين آب براي زيارت امام حسين (ع) مستحب است. سپاه دشمن ميخواست با محاصره امام حسين (ع)، ترتيبي بدهد تا ايشان و يارانش با بيآبي روبرو شوند و به دنبال آن تسليم گردند.
كربلا
در اين سرزمين كه خاك آن بوي خون ميدهد، بزرگترين حماسة انسان در سال 61 هجري اتفاق افتاد. مدفن سيدالشهدا (ع) در كربلاست. امام علي (ع) پس از جنگ صفين، هنگام عبور از اين سرزمين چشمانش پر از اشك شد و فرمود: اينجاست محل فرود آمدن آنان. اينجا شهادتگاه عاشقان بينظير درگذشته و آينده است كه نمونه ندارند. در روايات آمده كه حضرت سيدالشهدا (ع) نواحي اطراف قبر خويش را از اهالي نينوا و غاضريه به مبلغ 60 هزار درهم خريداري كرد و به خود آنان صدقه داد. پس با آنان شرط كرد كه مردم را به جايگاه قبرش راهنمايي كنند و هركسي را كه به زيارت قبر آن حضرت آمد، سه روز مهمان كرده و از وي پذيرايي نمايند. كربلا شهري در عراق است كه تا سال 61 هجري بيابان بود. پس از شهادت امام حسين (ع) اين محل به تدريج مورد توجه شيعيان قرار گرفت و به مركزي پر جمعيت تبديل شد. كربلا به معناي محلي است كه نزد خدا مقدس و مقرب است. امام حسين(ع) هنگام ورود به اين سرزمين ، اين نام را به كرب و بلا يعني رنج و آزمون تعبير كردند .
كوفه
يكي از شهرهاي مهم عراق بوده كه امام علي (ع) آنجا را به عنوان پايگاه حكومت خويش قرار داده بودند. ريشة لغوي نام اين شهر به معناي گردآمدن است. زيرا اين شهر را به صورت دايرهاي شكل ساخته بودند. همچنين كوفه به معناي شن زار سرخ نيز ميباشد. اين شهر پس از فتح سرزمين عراق به دست مسلمانان صدراسلام، مركز و پايگاه نيروهاي نظامي مسلمين شد و در طول تاريخ موقعيتهاي ويژهاي پيدا كرد. پس از آن كه اهالي كوفه نامههاي دعوت خود را براي امام حسين (ع) فرستادند، آن حضرت ، مسلم بن عقيل را به نمايندگي روانه اين شهر كرد. آن زمان در كوفه افراد مختلفي زندگي ميكردند. با آمدن ابن زياد، اوضاع تغيير كرد و آنان اجازه ندادند سيدالشهداء (ع) به كوفه برسد. روحيه فرصتطلبي، اطاعت از زور، زودباوري و تأثيرپذيري از شايعات و تبليغات از ويژگيهاي ديگر مردم كوفه بوده است. حادثه كربلا در نزديكي اين شهر اتفاق افتاد. سپاه يزيد اغلب از مردم اين شهر تشكيل شد. پس از واقعه عاشورا نيز اسراي اهل بيت امام حسين (ع) را وارد اين شهر كردند. حضرت زينب (س) در اين شهر خطبهاي خواندند كه شادي كوفيان از واقعه كربلا به عزا تبديل شد.
نينوا
نام منطقهاي در كوفه كه در شرق دجله و كربلا قرار گرفته است. اين سرزمين شامل تپههاي باستاني بوده كه تا مصب نهر علقمه ادامه دارد. نينوا، مكاني است كه سيدالشهدا (ع) در آن منطقه به شهادت رسيدند. باب طُوًيرج نام فعلي نينوا است. وقتي امام حسين (ع) به اين منطقه رسيدند به شخصي برخورد كردند كه نامة ابن زياد را براي حربن رياحي ميآورد. ابن زياد در آن نامه نوشته بود: حسين را محاصره كن و درسرزمين بيآب و علفي فرود بياور. سيد و سالار شهيدان پس از اندكي حركت و عبور از اين منطقه به زمين كربلا رسيدند.
نهر علقمه
نهر علقمه نهري بوده كه از رود فرات جدا شده و آب زلال آنرا به منطقه كربلا و سرزمينهاي اطراف ميرسانده است. در مرثيهها شهادت حضرت عباس را در كنار اين نهر ياد ميكنند. به اين نهر از آن جهت علقمي ميگويند كه حفر كننده آن اين نام را داشته است.
گودال قتلگاه
محلي كه حضرت سيدالشهدا (ع) در آخرين لحظات مقابله با دشمن از اسب بر زمين افتادند و شمر در اين مكان سر مطهر امام را از پيكر ايشان جدا كرد . آن طور كه ميگويند اين مكان در ميدان كربلا پائينتر از بقيه نقاط قرار داشت. در حال حاضر اين نقطه در محل يك سرداب خارج از حرم مطهر قرار گرفته است كه سنگ مرمري به ارتفاع نيم متر بر روي آن محل قرار دارد.
خرابه شام
پس از خطبة حضرت زينب (س) در مجلس يزيد كه اوضاع را بر ضد او دگرگون كرد، يزيد اهل بيت امام حسين (ع) را در خرابهاي بيسقف جا داد آنان سه روز در آن خرابه بودند و براي سيدالشهدا(ع) عزاداري ميكردند.
تل زينبيه
تل به معناي تپه، توده خاك و ريگ است. سرزمين كربلا، ناهموار و داراي تل و تپه بوده است. در حادثه كربلا تپهاي مشرف بر محل شهادت شهداي كربلا وجود داشته كه حضرت زينب (س) بالاي آن ميآمدند تا وضعيت برادر عزيزشان حضرت امام حسين (ع) را در ميدان نبرد بررسي كنند. در حال حاضر بنايي به همين نام در سمت غرب صحن حرم امام حسين (ع) وجود دارد. كار تجديد بناي تل زينبيه در اين اواخر حدود سال 1398 هجري قمري انجام شد